Tricky - Blowback

Tricky ile tanışmamı hiçbir zaman unutamam. Aslında Tricky'nin Tricky olduğunu bilmeden Massive Attack sayesinde tanıdığımdan haberim yoktu. 1995 tarihli efsane Maxinquaye albümünün efsane şarkısı Black Steel'in klibini gördüğüm andan itibaren Tricky'nin kim olduğunu öğrendim. Müthiş bir şoktu benim için. Klip daha önce gördüğüm hiçbir şeye benzemiyordu. Ya da benziyordu ama benim için bir UFO'ydu. Şarkı ise daha önce duyduğum bazı şeylerin karması gibi durmasına rağmen, o da UFO'nun içindeki teybin içinde dönen bir rock şarkısıydı. Grunge'ın ani bir darbeyle bağımsızlığını ilân ettiği bir döneme gelmiş olması, üstelik bu müziğe taptığım o dönemde kendini bana kabul ettirmek için kaymak gibi bir elektronik altyapının arkasından akan mükemmel bir rock oluşu nedeniyle sağladığı dişli kabul görme arzusuna hayran kalmıştım. Böyle şarkılara nefes aldığım sürece de hayran kalacağım. Benim için ilk görüşte aşkın şarkı formatına dönmüş hallerinden biridir Black Steel...

Oysa Tricky'yi yanlış anlamışım. Bunu Black Steel'i ilk duyduğum andan itibaren pusu kurduğum Maxinquaye albümüne sahip olunca anladım. Trip hop denen şeyi badmington benzeri bir oyun bile sanmışlığım vardır geçmişte. Bunun gerçek bir trip olduğunu bana öğreten Blue Lines, Protection veya Dummy gibi başka efsaneler değildir. Çünkü ben onları kafamda başka türlü adlandırmıştım. Trip hop adını ilk duyduğum albüm, dolaysızlığıyla bunun gerçek bir trip olduğunu anladığım ilk albüm Maxinquaye'dir. Haliyle Black Steel ile pusuya düşürdüğüm bir albümün Ten ya da Nevermind ayarında olması gerekiyordu biraz. Evet Tricky'yi yanlış anlamıştım. Ama onu doğru anlayabilmem için önce yanlış anlamam gerektiğini anlamam zaman aldı. Bu zaman, Maxinquaye'in sindirilme süresiyle alâkalıydı. Çünkü Blue Lines, Protection, Dummy, Ten, Nevermind sindirim sistemine çok fazla zorluk çıkaran tipler, tripler değildiler. Ama Maxinquaye sevene de, nefret edene de kapılarını ardına kadar açmış bir tasarımdı.

Sonraki Tricky takiplerim Nearly God, Pre-Millennium Tension, Angels With Dirty Faces ve Juxtapose ile tam bir dumura vesile olmuştu. Zira bir oturuşta Maxinquaye'i tam kadro sayabilecek iken, ardından gelen bu karanlık mı karanlık albümlerin o karanlıklıklarına saygıda kusur etmesem de aklımda yer eden hiçbir şarkı olmamasını biryerlere bağlayamamışımdır hiçbir zaman. 90'ları "trip hop'un karanlıklar prensi" olarak sonlandıran Tricky, her biri ömür törpüsü olan bu albümleriyle kendi "art hop" vizyonuna Maxinquaye gibi "trip" katamamıştır bence. Yine de umutla her yeni Tricky albümünde Maxinquaye'yi aramışımdır. Hâlâ da aradığım söylenir. Milenyumu bir geçe çıkardığı Blowback ise, benim o umutla beklediğim şeye nanik yaparcasına reggae, pop ve rock kalıplarına Tricky'ce bir tribin ani zıplayışıdır. Beklenmedik, hatta Tricky ile asla yan yana gelmeyeceğini düşündüğümüz ünlülerin konuk olduğu, gıcık ama gerçek bir tabirle "ticari" bir albümdür Blowback. Gerçek bir "trick hop"tur.

Söyleşilerinde kendisinin de itiraf ettiği üzere Blowback ile tamamen radyolara ya da kolay hazmedilir bol misafirli albümlere öykünmüştür. Birileri Maxinquaye ile Blowback arasındaki albümlerden sonra "hey dostum senin sorunun ne ha!" falan demiş midir bilinmez. Fakat ortada bir sorun olduğunu anlamak için bilirkişi olmaya gerek yok. Trip hop enteli olmamak yeterli. Radyo, pop, ticari vs. kelimeleri yanıltmasın, Blowback öyle boyband çapsızlığında bir albüm değil zaten. Gerçi bahsi geçen söyleşilerinde "o an aklıma gelseydi Britney Spears ile bile çalışabilirdim" demesi hafiften kayış kopma belirtisi olarak algılansa da, temelde adamın yapmaya çalıştığı gayet anlaşılabilir bir durum aslında. Kariyerinin yarıdan çoğunu ne idüğü belirsiz şarkılar tasarlayıp söyleyerek geçiren bir müzisyenin böyle sıkı bir parti verme zamanı çoktan geçmişti bile. Hem parti konukları da öyle yoldan toplanmış isimler değiller.

En flaş olanlardan başlarsak, bu noktada Evolution Revolution Love harikasını ilk elden saymak gerek. Son albümleri pek sarmasa da her zaman 90'larımın efsane gruplarından biri olarak kalacak (hatta ümütsizce tekrar birararaya gelmelerini istediğim) Live'ın solisti Ed Kowalczyk'in konuk olduğu bu şarkı bileğinin hakkıyla hit olmuş bestelerden. Tricky, Blowback ile aynı yıl çıkan Live albümü V içindeki şahane Simple Creed şarkısının ortalarında bir yere homurdanmak suretiyle konuk olarak iade-i ziyarette bulunmuştu. Anthony Kiedis ve John Frusciante'nin yer aldığı Girls, yine Frusciante'nin bu defa Flea ile atıştığı #1 Da Woman, bir Tricky albümü şarkıları gibi değil de, sanki Tricky'nin Red Hot Chili Peppers deplasmanına gitmiş halini yansıtmaktalar. Yine de sahiden çok sağlamlar. Oysa bu kez Alanis Morissette'li Excess ve Cyndi Lauper'lı Five Days ise tam Tricky'nin yatağına (!) attığı bu hatunların dilinden konuşan parçalar. Her iki hatun da onları hatırladığımız gibi söylemiyorlar ama olsun. Şarkılar Tricky'nin elinden çıkmış o trip pop havasında ya, o yeter.

Albümün konuk sıfatıyla değil de işçisi olarak gerekli görüldüğü anda devreye giren tanınmamış isimlerinden Ambersunshower, Stephanie McKay ve Hawkman'dan özellikle Hawkman'ın cevval ragga vokaliyle renk verdiği Over Me, Give It To 'em, sıradışı Nirvana coverı Something In The Way ve tuhaf bir Jamaika hüzün taşıyan Diss Never (Dig Up We History), konuklu parçaların arkasını iyi kollayan şarkılar. Sweet Dreams klâsiğinden sample yapılmış You Don't Wanna, sevimli bir slow çocuk şarkısı naifliği taşıyan Your Name, arabesk rock sınırlarından gezinen Bury The Evidence ve Blowback öncesi herhangi bir tuhaf Tricky albümüne rahatlıkla koyabileceğimiz A Song For Yukiko da albümün bir alt liginde başarıyla mücadele veren şarkılar. Blowback özellikle Maxinquaye düşünüldüğünde en iyi Tricky albümü değil. Ama geri kalanlar düşünüldüğünde bence kesinlikle en iyi ikinci.

1. Excess (with Alanis Morissette)
2. Evolution Revolution Love (with Ed Kowalczyk)
3. Over Me
4. Girls (with Anthony Kiedis and John Frusciante)
5. You Don't Wanna
6. #1 Da Woman (with John Frusciante and Flea)
7. Your Name
8. Diss Never (Dig Up We History)
9. Bury the Evidence
10. Something in the Way
11. Five Days (with Cyndi Lauper)
12. Give it to 'Em
13. A Song For Yukiko (with John Suzuki and Yukiko Takahashi)